آب آوردن زانو یک اصطلاح عمومی برای توصیف تورم در اطراف مفصل زانو است که این تورم به علت تجمع بیشازحد مایعات در این ناحیه می‌باشد. کپسول مفصلی که مفصل زانو را کاملا دربرگرفته است، دارای یک غشای مخاطی است که این غشا، مایعی تولید می‌کند که قسمت‌های مختلف مفصل را مرطوب نگه می‌دارد و غضروف مفصلی را تغذیه می‌کند.
تورم یا آب آوردن زانو به معنای تجمع بیش از حد مایع در اطراف مفصل زانو است. آسیب‌های حاد یا مزمن زانو می‌توانند باعث آب آوردن و تورم زانو شوند. بروز عفونت، در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب بسیار جدی و دائمی به مفصل زانو شود. بنابراین در صورتی که زانوی شما ورم کرده و آب آورده است، برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی دیگر و آسیب دیدن زانو، در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید. شما می‌توانید به یک جراح ارتوپد و فوق تخصص زانو مراجعه کنید تا علت تورم زانو را تشخیص دهد و وجود عفونت در زانو را بررسی کند.
اگر شما نیز علائمی شبیه به این دارید و با توجه به سن و سبک زندگیتان وجود دارد، هر چه سریع‌تر برای مشاوره و تشخیص بیماری به متخصص مراجعه کرده و از مشکلات بعدی پیشگیری کنید. جهت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید از طریق این لینک اقدام فرمایید .
آب آوردن یا تورم زانو
آب آوردن یا تورم زانو وضعیتی است که در آن مقدار مایع بیش از اندازه در اطراف مفصل زانو جمع می‌شود. این حالت ممکن است بر اثر وارد شدن آسیب به زانو یا ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای و یا وارد کردن فشار بیشازحد به زانو باشد. معمولا با گرفتن نمونه از مایع اطراف مفصل و بررسی وجود عفونت یا نشانه‌های آسیب و التهاب، می‌توان دلیل تورم زانو را مشخص نمود. بیرون کشیدن مایع اضافی در اطراف مفصل همچنین موجب می‌شود که درد، خشکی و بی‌حرکتی زانو نیز تا حدود زیادی بهبود پیدا کند.
علل تورم و آب آوردن زانو
مهم‌ترین علل آب آوردن و تورم زانو عبارتند از:
آسیب: وارد شدن هر گونه آسیبی به مفصل زانو موجب تجمع مایع در اطراف مفصل می‌شود. برخی از آسیب‌هایی که موجب تجمع مایع مفصلی می‌شوند عبارتند از:
- شکستگی استخوان
- پارگی مینیسک زانو
- پارگی رباط‌های زانو
- آسیب بر اثر وارد کردن فشار بیشازحد به زانو
ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای: برخی از بیماری‌هایی که موجب آب آوردن مفصل زانو می‌شوند عبارتند از:
- آرتروز زانو
- روماتیسم مفصلی
- عفونت
- نقرس
- بورسیت
- تشکیل کیست
- اختلالات خونریزی
- تومور
عواملی که احتمال تورم و آب آوردن زانو را بیشتر می‌کنند
برخی از عواملی که بر احتمال بروز تورم و آب آوردن زانو موثر هستند، عبارتند از:
- سن: تجمع مایع مفصلی در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر شایع است
- ورزش: افرادی که به ورزش‌های پرفشار ماند بیس‌بال یا فوتبال مشغول هستند که در آن بازیکنان باید مرتبا جهت حرکت خود را به طور ناگهانی تغییر دهند، بیشتر در معرض آسیب‌دیدگی زانو و تورم و آب آوردن زانو هستند.
- چاقی: چاق بودن و داشتن اضافه وزن نیز خطر بروز تورم و آب آوردن زانو را بیشتر می‌کند.
علائم آب آوردن و تورم زانو
برخی از علائم آب آوردن زانو عبارتند از:
- تورم در اطراف مفصل زانو
- خشکی و بی‌حرکتی مفصل زانو
- احساس درد شدید در مفصل زانو یا در اطراف آن
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در صاف کردن کامل زانو‌ها
- احساس درد در هنگام وارد کردن وزن بر روی زانو
تشخیص تورم و آب آوردن زانو
برای تشخیص آب آوردن زانو و علت تورم زانو، پزشک انجام برخی از تست‌های تشخیصی را تجویز می‌کند:
- عکسبرداری رادیوگرافی: با استفاده از تصاویر پزشک می‌تواند ساختار‌های داخلی مفصل زانو را مشاهده کند. این تصاویر می‌تواند در مواردی علت تجمع مایع در مفصل را نشان بدهند.
- اشعه ایکس: در این تصاویر که استخوان‌های پا را نشان می‌دهند می‌تواند وجود شکستگی در مفصل زانو و همچنین ابتلا به آرتروز زانو را بررسی کرد.
- اولتراسوند: از این تست برای ارزیابی ابتلا به آرتروز و آسیب‌های رباط زانو می‌توان استفاده نمود.
- اسکن ام آر آی: در صورتی که تست‌های تشخیصی بالا نتایج واضحی نداشته باشند و نتوان علت آب آوردن زانو را به طور قطع تعیین کرد، اسکن ام آر آی انجام می‌شود تا ساختار‌های داخلی مفصل زانو به طور کامل ارزیابی شوند و علت تجمع مایع در مفصل مشخص شود.
جدای از عکس‌برداری‌های تشخیصی، ممکن است انجام آزمایش خون نیز تجویز شود تا وجود موارد زیر ارزیابی شود:
- عفونت
- التهاب
- ابتلا به روماتیسم مفصلی
- ابتلا به اختلالات خونریزی
- نقرس
- بیماری لایم
روش‌های درمان تورم آب آوردن زانو
درمان تورم زانو به دو گونه است که شامل دارودرمانی و انجام جراحی می‌باشد:
داروها
برخی از داروهایی که برای درمان آب آوردن و تورم زانو به کار می‌روند عبارتند از:
داروهای مسکن
داروهای ضددرد مانند ایبوبروفن برای کنترل درد و التهاب به کار می‌روند.
آنتی‌بیوتیک
در صورتی که علت بروز تورم، عفنت باشد، پزشک داروی آنتی‌بیوتیک مناسب را برای شما تجویز می‌کند.
کورتیکاستروئید
از داروهایی مانند پردنیزون می‌توان به صورت کوتاه‌مدت برای ماهش درد و التهاب استفاده کرد.
روش‌های جراحی
برخی از روش‌های جراحی که ممکن است برای درمان آب آوردن زانو به کار برده شوند عبارتند از:
آرتروسنتز
در ابتدا زانو به طور کامل ضدعفونی می‌شود و محل مناسب برای قرار داردن سرنگ آسپیراسیون (برای بیرن کشیدن مایع مفصلی) انتخاب می‌شود. این ناحیه، ضدعفونی می‌شود و به آن داروی بی‌حس‌کننده زده می‌شود. سپس سر سرنگ وارد مفصل می‌شود و مایع سیناویال از درون مفصل بیرون کشیده می‌شود. سپس در صورت نیاز داروهایی در مفصل زانو تزریق می‌شود و در نهایت سرنگ از درون مفصل بیرون آورده می‌شود.
در اغلب موارد، بیرون کشیدن مایع مفصلی تا حدود بسیار زیادی تورم و درد زانو را برطرف می‌کند و موجب می‌شود شخص بتواند زانوی خود را بهتر حرکت دهد. تزریق داروهای دیگر در مفصل (مانند داروی ضدالتهاب) و سپس استفاده از جراب یا بانداژ فشاری کمک می‌کند که زانو مجددا دچار تورم نشود. هر چند وضعیت بیمار به طور کلی رو به بهبودی خواهد گذاشت اما ممکن است چند هفته و حتی چند ماه طول بکشد که درد و ناراحتی بیمار به طور کامل برطرف شود که این موضوع کاملا به علت اصلی تورم زانو بستگی دارد. در برخی موارد لازم است که این عمل مجددا تکرار شود.
آرتروسکوپی
این جراحی از طریق برش کوچکی روی زانو انجام می‌شود. ابتدا برش بسیار کوچکی روی زانو ایجاد می‌شود و سپس از طریق آن یک آرتروسکوپ وارد مفصل زانو می‌شود. آرتروسکوپ دارای یک دوربین و وسایل جراحی بسیار کوچک است که از طریق آن پزشک می‌تواند ساختار‌های داخلی زانو را ببیند و بافت‌های آسیب دیده را ترمیم کند.
بعد از اتمام جراحی، روی برش ایجاد شده پانسمان می‌شود. این پانسمان اغلب در ابتدا پر از مایع و خونی می‌شود که از محل برش خارج می‌شوند. اما ظرف ۴۸ ساعت میزان ترشح مایعات و خونریزی کاهش پیدا می‌کند و چسباندن چسب زخم‌های کوچک در محل جراحی کفایت می‌کند.
برخی از بیماران ظرف مدت زمان کوتاهی پس از جراحی، توانایی حرکتی خود را باز می‌یابند و میزان تورم و التهاب زانوی پان‌ها بسیار کم است و به همین خاطر ممکن است به برنامه توانبخشی نیازی نداشته باشند و یا نهایتا یک یا دوبار به فیزیوتراپی مراجعه کنند تا برنامه‌ی توانبخشی خود که قرار است در خانه انجام دهند را آموزش ببینند.
جراحی تعویض مفصل
اگرمشکل التهاب زانو به دلیل نقرس یا از بین رفتن مفصل زانو باشد متخصص زانو برای کاهش درد و التهاب ناشی از ان جراحی تعویض مفصل زانو را پیشنهاد می‌دهد.
طی این عمل جراحی که بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد، جراح شما یک برش بلند روی زانو ایجاد می‌کند و پوست و عضلات زانو را کاملا کنار می‌زند و سپس استخوان و غضروف‌های آسیب دیده‌ی مفصل زانو را کاملا برش می‌زند و جدا می‌کند و به جای آن مفصل مصنوعی زانو را به استخوان ران پا و یا استخوان ساق پا (استخوان درشت نی) فیکس می‌کند. مفصل مصنوعی زانو با استفاده از چسب مخصوص و پیچ و پلاک‌های مخصوصی در استخوان‌های ران و ساق پا محکم می‌شود.
روش‌های درمان خانگی برای رفع تورم و آب آوردن زانو
در صورت بروز تورم و آب آوردن زانو، می‌توانید اقدامات مفید زیر را انجام دهید تا علائم خود را بهبود دهید:
- استراحت: تا جایی که می‌توانید استراحت کنید و تا زمان برطرف شدن تورم زانو، از وارد آوردن وزن بر روی زانو اجتناب کنید.
- کمپرس سرد و بالا گرفتن زانو: سرمادرمانی و گذاشتن کمپرس سرد به کاهش درد و التهاب زانو کمک می‌کند. شما می‌توانید ۳ بار در روز و هربار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی زانوی خود کمپرس سرد بگذارید. همچنین بهتر است با گذاشتن یک پشتی در زیر پاها، زانوی خود را تاحدی بالا ببرید که از سطح قلب شما بالاتر باشد.
- داروهای مسکن: می‌توانید با مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب مانند ایبوبروفن، درد و التهاب زانو را تسکین دهید.
پیشگیری از تورم و آب آوردن زانو
همانطور که گفته شد، تورم و آب اوردن زانو اغلب بر اثر یک حادثه یا آسیب و یا بر اثر یک بیماری زمینه‌ای است. با توجه به این موضوع، برخی از اقداماتی که برای پیشگیری از تورم زانو می‌توانید انجام دهید عبارتند از:
- در صورتی که به بیماری‌های مزمن مفصلی مانند آرتروز یا نقرس مبتلا هستید، به طور منظم به پزشک متخصص خود مراجعه کنید تا وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد.
- داروهای خود را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید و به تمامی توصیه‌های او عمل کنید. همچنین درمان‌های توصیه شده توسط فیزیوتراپیست را به دقت دنبال کنید.
- به طور منظم ورزش کنید تا عضلات ران و زانوی خود را قوی کنید تا عضلات ران شما بهتر از مفصل زانو پشتیبانی کنند.
- در صورتی که اضافه وزن دارید، بهتر است یک برنامه‌ی منظم برای کاهش وزن خود داشته باشید. در این مورد، بسیار ضروری است که با پزشک متخصص مشورت کنید تا یک برنامه‌ی دقیق برای کاهش وزن شما تدوین کند.