استئوتومی زانو
میدانیم که یکی از اصلی ترین دلایل آرتروز زانو و تخریب مفصل که از سنین جوانتری آغاز میگردد این است که استخوان های اطراف زانو دریک امتداد مستقیم نیستند.در نتیجه این وضعیت باعث فشار آمدن بیش از حد دریکی از دو طرف داخلی یا خارجی زانو میگردد چرا که محور وزن اندام بجای گذشتن از مرکز زانو از یکی از طرفین داخل یا خارج زانو میگذرد. مهمترین این بد شکلی های پای پرانتزی(ژنوواروم)یا پای ضربدری(ژنووالگوم)میباشد.این فشارهای اضافه به هر یک از این قسمتهای زانو باعث ساییدگی غضروف نرم این نواحی وشروع درد وآرتروز در نهایت میگردد.لفظ استئوتومی به معنای برش در استخوان به وسیله عمل جراحی گفته میشود، که در این روش با وسایل مخصوصی استخوان تی بیا یا فمور به روش خاصی شکل داده وبدشکلی اصلاح میگردد.که این روش ها متفاوت بوده وبستگی به تجربه وسلیقه جراح دارد ودر نهایت اصلاح بدست آمده با کمک پلاک یا گچ یاهردو حفظ میگردد.
بنابراین اهداف انجام استئوتومی عبارتنداز:
۱٫ اصلاح بدشکلی زانو
۲٫ جابجایی محور وزن از منطقه خراب شده به جای سالم تر یا مرکز زانو
۳٫ افزایش طول عمر زانو
۴٫ در موارد آغاز آرتروز باکم کردن درد وعلایم آزار دهنده.
باید توجه داشت که استئوتومی اگر به موقع انجام گردد میتواند از ایجاد آرتروز وپیشرفت آن جلوگیری گردد وحتی در مواردیکه قبلأ روند آرتروز در یک طرف مفصل آغاز گردیده،نیاز به تعویض مفصل را برای سالیان سال به عقب اندازد.بااین عمل آناتومی زانوی خود فرد حفظ شده که یکی از مزایای آن این است که محدودیت در انجام فعالیتهای فیزیکی نخواهیم داشت وبیمار میتواند پس از انجام این عمل و بهبودی در تمام فعالیتهای ورزشی و تفریحی قبل شرکت کند و هزینه های عمل نیز بسیا کمتر است.
منتهی از معایب آن این است که در موارد پیشرفته تر میزان درصد بی درد شدن غیر قابل پیش بینی است و طبیعتأ کمتراز تعویض مفصل میباشد مگر آنکه در مراحل کاملأ اولیه بیماری ودرد زانو انجام گردد که نتایج کاملأ بهتراست همچنین ریکاوری از عمل، طولانی تر از تعویض مفصل است(به دلیل بی حرکتی وفیزیوتراپی)
امروزه ترجیح برآن است که درافراد مسن تر با بیماری پیشرفته تر از یکی از انواع تعویض مفصل یا مینی تعویض (تعویض مفصل پارشیال) از مفصل استفاده گردد.
روشهای انجام عمل:
این عمل به روشهای مختلفی انجام می گردد که شایعترین آن ها closing wedgeوopening wedgeمیباشد
بیشتراین استئوتومی ها در استخوان تیبیا(درشت نی)ومیزان کمتری در استخوان فمور(ران) ودرمواردبسیار خاصی در هردو انجام میگردد.
در نوع closing wedgeیک وج(مثلث)استخوان از زیر قسمت سالم زاو در ساق برداشته وپس از بستن فاصله(gap)، امتداد اندام اصلاح یافته وسپس با یک وسیله فیکس میگردد.(میزان استخوان برداشته شده بسته به اندازه بدشکلی متفاوت است).
در نوعopeninng wedgeدر زیر قسمت آسیب دیده برشی زده میشود وبرحسب زاویه انحراف بین دو قسمت باز وپس از اصلاح امتداد اندام فیکس میگردد.
روشهای فیکس کردن شامل:پلاک،پیچ ،Staple،…میباشدوگاهی از گرافت یا استخوان مصنوعی استفاده میگردد.شایان ذکر است که جهت عدم تغییر در بیومکانیک زانو و عدم تغییرات شکل زانو در صورتیکه در آینده نیاز به عمل جراحی پروتز باشد وبلاخره کمی افزایش قد که مورد توجه بعضی بیماران است تکنیکopnening wedgeامروزه طرفداران بسیار بیشتری دارد.
روش تشخیص:معمولاٌبیمارانیکه در معاینه انحراف زانوها به صورت پای پرانتزی یا ضربدری دارند جهت انجام گرافی ایستاده در حال تحمل وزن که در آن گرافی از مفاصل لگن تا مچ پا در یک کلیشه ALIGNMENT VIEW انجام گیرد،فرستاده میشود وجراح با رادیولوژیست بارسم خطوطی که محورهای اندام میباشد میزان کجی و بدشکلی اندام را اندازه گیری میکنند.
چه کسانی برای عمل کاندید مناسبی هستند
بهترین بیماران ،بیماران نسبتاٌ باوزن مناسب،زیر۶۰سال که درد فقط در یک قسمت زانو باشد و ترجیحاٌدرد در زیر کشکک کم باشد.
این درد با ایستادن وفعالیته وراه رفتن زیاد تشدید شود.دامنه ی حرکتی زانو مناسب وحداقل۹۰-۱۰۰درجه باشد.خم ماندگی ثابت زانو نداشته وترجیحاٌ بیماریهایی مثل آرتریت روماتوئید یا سایر بیماریهای روماتیسمی نداشته باشند. درنهایت مشاوره باپزشک شما بهترین راه حل خواهد بود.
مراقبتهای پس از عمل:
معمولاٌ قبل از عمل مشاوره بیهوشی یا قلب و انجام آزمایشات خاص انجام میگردد.
وپس از عمل جراحی بیماران ۱-۲روز در بیمارستان میمانند.بسته به نوع وسیله فیکساسیون به مدت یک تا سه هفته بریس (زانو بند مخصوص) استفاده می گردد.در روزهای اول از داروهای ضد درد و رقیق شده ی خون استفاده گردد. بیمار در طی این مدت میتواند با عصا وبا نگذاشتن وزن کامل روی اندام عمل شده راه برود.بر حسب شغل بیمار،بعضی بیماران باشکل سبک میتوانند چند روز بعد حتی سر کار بروند ولی در مورد کارهای سنگین طبیعتا تا ۳ماه مشکل خواهد بود. پس از بازکردن زانو بند (که حدود یک و نیم ماه طول میکشد)فعالیتهای فیزیو تراپی و افزایش دامنه ی حرکتی آغاز میگردد. هرچند در بیمارانی که از روشهای فیکساسیون محکم تر و بریس استفاده شود میتوانند از چند روزپس از عمل فیزیوتراپی وخم و راست کردن زانو آغاز کرد.(که انتخاب آن بسته به سلیقه ی جراح و توضیح آن برای بیمار دارد). فعالیتهای فیزیوتراپی حدود دو هفته یا یک ماه دیگر طول میکشد که بهتراست بیمار در این مدت عصا به عنوان ساپورت داشته باشد. معمولاٌ بیماران پس از این مدت ۸۰-۹۰% بهبودی در ۵سال و۷۰-۸۰%طی ۱۰ سال خواهند داشت.
