آرتروسکوپی زانو
آرتروسکوپی زانو
آرتروسکوپی زانو جراحی است که با استفاده از یک دوربین کوچک و لنز متصل به آن برای دیدن مفصل زانو انجام می‌شود. و برای وارد کردن لنز دوربین و ابزار آرتروسکوپی دو یا چند شکاف کوچک در زانو ایجاد می‌شود.
چرا این عمل جراحی انجام می‌شود؟
آرتروسکوپی ممکن است برای مشکلات زانو که در زیر به آنها اشاره شده است به کار رود:
- پارگی مینیسک: مینیسک بافت محکم ولی نسبتا نرمی است که مانند یک بالشت در فضای بین استخوان‌های زانو قرار گرفته است. برای ترمیم یا برداشتن مینیسک باید عمل جراحی انجام شود.
- پارگی یا آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی یا رباط صلیبی خلفی
- پارگی یا آسیب‌دیدگی رباط‌های جانبی زانو
- تورم یا التهاب زیاد پوشش داخلی مفصل که به آن سینوویوم گفته می‌شود.
- ناپایداری مفصل کشکک زانو
- خراب‌شدگی و جداشدگی غضروف زانو
- عفونت مفصل زانو
- پیوند غضروف زانو یا ترمیم آن
- شکستگی‌های استخوان زانو
- کیست مینیسک
- کیست بیکر: در این عارضه پشت زانو به دلیل تجمع مایع متورم می‌شود. در برخی موارد مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که درد و تورم به دلایل دیگر مانند آرتروز وجود داشته باشد.
- ترمیم نقص‌های غضروف
- برخی شکستگی‌های استخوان‌های زانو
مزایای انجام آرتروسکوپی زانو چیست؟
آرتروسکوپی زانو یک ابزار مؤثر در تشخیص عارضه‌های مفصلی است و برای تأیید درمان مشکلات زانو مانند پارگی مینیسک و ساییدگی غضروف هم به کار برده می‌شود. یک آرتروسکوپی می‌تواند در نهایت درد زانو را کاهش داده و توانایی حرکت زانو را بهبود بخشد. حفظ یک سبک زندگی نرمال و فعال می‌تواند مزیت کلیدی این عمل محسوب شود.
قبل از عمل جراحی
همیشه جراح را در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع نمایید چه این داروها مکمل باشند یا داروهای گیاهی که بدون نسخه پزشک می‌توان آنها را تهیه کرد.
در دو هفته قبل از عمل کارهای زیر را انجام دهید:
- ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف داروهای رقیق‌کننده خون را قطع کنید. این دارها عبارتند از آسپیرین، ایبوپروفن (آدویل، موترین)، ناپروکسن (ناپروسین، آلیو) و رقیق‌کننده‌های دیگر خون
- در مورد داروهایی که می‌توانید تا روز عمل مصرف کنید از پزشک سؤال کنید.
- اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را متوقف کنید. از پزشک بخواهید تا به شما کمک کند. استعمال دخانیات می‌تواند سرعت روند بهبودی زخم استخوان‌ها را کاهش می‌دهد.
- همیشه پزشک را در مورد سرماخوردگی، تب، آنفولانزا، تب‌خال یا بیماری‌های دیگر که قبل از انجام عمل جراحی داشته‌اید آگاه کنید.
در روز انجام عمل جراحی کارهای زیر را انجام دهید:
- از شما خواسته می‌شود تا ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام عمل جراحی از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
- داروهایی را که باید قبل از عمل مصرف کنید با یک جرعه کوچک آب میل کنید.
- به شما گفته می‌شود که چه ساعتی در بیمارستان حاضر شوید.
نحوه انجام عمل آرتروسکوپی
سه روش متفاوت برای کاهش درد (بیهوشی) در هنگام انجام عمل جراحی آرتروسکوپی زانو ممکن است به کار برده شود:
- بیهوشی موضعی:ممکن است زانوی شما با داروهای ضد درد بی‌حس شود. همچنین ممکن است به شما داروهایی داده شود که در حالی که هوشیار هستید باعث ریلکس شدن شما شود.
- بیهوشی نخاعی:به این روش بیهوشی منطقه‌ای نیز گفته می‌شود. داروهای ضد درد در فضای نخاع و ستون فقرات تزریق می‌شود. شما همچنان هوشیار خواهید بود اما قادر نخواهید بود چیزی را در زیر کمر خود حس کنید.
- بیهوشی عمومی:شما به طور کامل در هنگام عمل به خواب فرو رفته و هیچ دردی را احساس نخواهید کرد.
- انسداد عصب فمورال:این نیز یک روش دیگر برای بیهوشی منطقه‌ای است. داروهای ضد درد در اطراف کشاله ران تزریق می‌شود. شما در طول انجام عمل به خواب خواهید رفت. این روش بیهوشی باعث می‌شود که شما درد را احساس نکنید بنابراین به بیهوشی عمومی نیازی ندارید.
ابزاری مثل فشارسنج به دور ران شما بسته می‌شود تا خونریزی را در خلال انجام عمل کنترل کند. جراح دو یا سه شکاف کوچک اطراف زانو ایجاد می‌کند. از سرم جهت باز شدن فضای درون مفصل شما استفاده می‌شود. یک لوله کوچک که همان لنز سر دوربین می‌باشد از طریق این شکاف‌ها وارد زانو می‌شود. این دوربین مجهز به یک مانیتور ویدیویی است که به جراح این امکان را می‌دهد که درون زانو را ببیند. جراح ممکن است ابزارهای دیگر جراحی را از طریق این شکاف‌ها وارد زانو کرده و روی آن کار کند. سپس جراح مشکل پیش آمده در زانو را به این طریق درمان می‌نماید.
در پایان عمل جراحی سرم از زانو تخلیه می‌گردد و به کمک بخیه محل شکاف‌های جراحی بسته می‌شود و روی آن پانسمان می‌گردد. در بعضی موارد در صورت نیاز می‌توان از عمل جراحی فیلم یا عکس گرفت شما بعداً می‌توانید این عکس‌ها را ببینید بنابراین شما متوجه خواهید شد که چه عملی روی شما انجام شده است.
پس از انجام عمل جراحی
پس از عمل روی پانسمان شما بانداژ شده و موقع ترخیص تمرینات و ورزش‌های لازم بعد از عمل جراحی به شما آموزش داده می‌شود.
بازتوانی و بهبودی
دوره بازتوانی کامل پس از انجام عمل آرتروسکوپی به مشکلی که درمان شده است بستگی دارد. مشکلاتی مانند پارگی مینیسک، شکستگی غضروف، کیست بیکر و مشکلاتی سینوویوم معمولاً به راحتی درمان می‌شوند. بسیاری از بیماران می‌توانند پس از عمل به فعالیت‌های خود بپردازند.
بازتوانی پس از انجام عمل‌های ساده در بیشتر موارد با سرعت انجام می‌شود. شما پس از انجام برخی اعمال جراحی به عصا نیاز خواهید داشت. همچنین پزشک برای شما داروهای ضد درد و مسکن و داروهای ضد انعقاد مثل آسپیرین یا داروهای مشابه تجویز خواهد کرد. اگر شما عمل پیچیده‌تری انجام دهید ممکن است دوره بازتوانی طولانی‌تر شود. اگر قسمتی از زانوی شما ترمیم یا بازسازی شود، شما قادر نخواهید بود تا چند هفته بدون کمک عصا یا زانوبند طبی راه بروید. بازتوانی کامل ممکن است چند ماه تا یک سال طول بکشد. اگر شما به آرتروز زانو مبتلا باشید، پس از انجام عمل آرتروسکوپی برای ترمیم آسیب‌دیدگی‌های دیگر زانو هنوز علائم این بیماری را خواهید داشت.
خطرات احتمالی
با این که عمل آرتروسکوپی عملی بدون خطر برای درمان آسیب‌دیدگی‌های زانو است اما برخی خطرات احتمالی بیماران را تهدید می‌کند که باید نسبت به آن آگاه و هوشیار باشند. متناسب با شرایط مفصل و شرایط بیمار، این خطرات می‌تواند شامل تورم و گرفتگی مفصل، خونریزی، لختگی خون، عفونت یا باقی ماندن مشکل زانو باشد.
بازتوانی پس از انجام عمل آرتروسکوپی چیست؟
برنامه درمان فیزیکی بیمار پس از انجام عمل آرتروسکوپی می‌تواند به سه فاز تقسیم شود: بازگرداندن کنترل ماهیچه‌های پا و کنار گذاشتن عصا، بازیابی قدرت و توان حرکتی زانو و بازگشت به زندگی روزمره. تمرینات ورزشی زیر برای بهینه کردن دوران بهبودی بیمار در این فازها طراحی می‌شوند. زمان‌بندی هریک از فازها به بیمار و وضعیت فیزیکی او و روند بهبود پس از جراحی بستگی دارد.
مرحله یک
تمرینات ورزشی در این فاز اولیه به بیمار کمک می‌کند تا تعادل و هماهنگی خود را بازیابد و این تمرینات باید بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان انجام شود. راه رفتن با عصا را نمی‌توان ورزش تلقی کرد اما یک قسمت مهم از برنامه فیزیوتراپی پس از عمل آرتروسکوپی زانو است.
تمرین بلند کردن پا به صورت مستقیم را می‌توان در حالت نشسته یا خوابیده انجام داد. مچ پا که باید تمرین داده شود باید با زاویه ۹۰ در جه خم شود و زانو در حد امکان صاف شود. سپس کل پا و ران را از روی زمین به اندازه حدود ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر بلند کنید و این حالت را به مدت ۶ ثانیه حفظ کنید. این تمرین آر ۱۰ تا ۱۵ مرتبه و به تعداد ۲ تا ۳ ست انجام دهید.
مرحله دو
این تمرینات به بیمار کمک می‌کند تا دامنه کامل حرکات زانو را بازیافته و زانو را برای حرکت بدون عصا تقویت نماید. تمریناتی که به افزایش دامنه حرکتی زانو کمک می‌کنند باید به صورت نشسته روی میز انجام شوند به طوری که پاها از لبه میز آویزان باشد. بیماران ممکن است از پای سالم خود برای صاف کردن پای دیگر کمک بگیرند (حرکات کششی) و زانوهای خود را خم کنند (حرکات فلکس). بیماران می‌توانند به محض اینکه زانوی آنها دامنه حرکتی خود را تا حدودی بازیافت، حرکت دوچرخه را روی دوچرخه‌های ثابت انجام دهند.
کشش عضلات چهار سر ران برای تقویت عضلات چهار سر به کار برده می‌شود. برای انجام این حرکت، بیمار باید روی زمین دراز کشیده و زانوی سالم خود را خم کرده و کف پا را روی سطح زمین قرار دهد. زانوی تحت درمان به کمک یکشی سفت که در زیر آن قرار داده می‌شود حمایت می‌شود. سپس زانو به طور کامل کشیده می‌شود تا از زاویه صفر درجه از حالت خم به حدود ۳۰ تا ۴۰ در جه برسد. پا را باید به مدت ۶ ثانیه در همین حالت نگه داشت و به آرامی آن را پایین آورد.
مرحله سه
زمانی که بیمار وارد فاز ۳ از برنامه فیزیوتراپی خود شد، می‌تواند فعالیت‌های فیزیکی نرمال خود را انجام دهد. طول زمان رسیدن به این فاز به وضعیت بیمار و روند بهبودی او پس از جراحی بستگی دارد.