آرتروپلاستی (Arthroplasty) یا جراحی تعویض مفصل زانو نوعی روش جراحی است که برای ترمیم قسمتی از مفصل آسیب دیده یا جایگزین کردن آن با مفصل مصنوعی انجام می گیرد. آرتروپلاستی در مواردی انجام می‌شود که تخریب و آسیب دیدگی مفصل زانو به گونه ای باشد که با روشهای غیر جراحی بهبود نیابد و جراح زانو ترجیح دهد از عمل تعویض مفصل زانو برای بهبود شرایط بیمار استفاده کند.
پزشک متخصص برای درمان مشکلات مفصلی زانو ابتدا اقدامات درمانی غیر جراحی، از قبیل دارو درمانی ، فیزیوتراپی ، تمرینات ورزشی و استفاده از وسایل کمکی مانند بریس را تجویز خواهد کرد و در صورتی که شرایط بیمار با این راه کارها قابل بهبود نباشد؛ اقدام به تعویض مفصل زانو خواهد کرد.
آرتروز يكي از شايع ترين بيماري ها است و از بين مفاصل بدن، درگيري زانو، بيشترين شيوع را دارد. آرتروز مفصل زانو با درد تغيير شكل زانو به صورت زانوي پرانتزي يا ضربدري مشخص مي شود. اين بيماري معمولاً در سنين بالاتر است ولي در كساني كه سابقه آسيب مفصل داشته اند، ممكن است در سنين پايين تر نيز بروز نمايد.
خشكي مفصل و تورم از ديگر علائم اين بيماري مي باشد. از عوامل مستعد كننده ايجاد اين بيماري مي توان افزايش وزن، سابقه آسيب هاي زانو به ويژه آسيب منيسک، رباط ها و غضروف مفصلي و همچنين استعداد ژنتيكي فرد را نام برد. درمان اين بيماري در مراحل اوليه شامل فيزيوتراپي، كاهش وزن، آب درماني و داروهاي ضد درد است. با گذشت زمان و شديدتر شدن بيماري جراحي كمك كننده است.
جراحي آرتروز زانو
جراحي آرتروز زانو در مراحل پيشرفته بیماری، تعويض مفصل زانو مي باشد. در اين جراحي سطوح مفصلي كه تخريب شده است برداشته شده و توسط پروتز جايگزين مي گردد. پروتز شامل دو قسمت فلزي است كه سطح مفصل استخوان ران و ساق را مي پوشاند و يك پلاستيك فشرده و محكم به نام پلی اتیلن كه فاصله مفصل را تشكيل مي دهد. بخش هاي فلزي توسط سيمان مخصوص ارتوپدي به استخوان متصل مي شود. عمل جراحي تعويض مفصل زانو يك جراحي بسيار دقيق است و كوچكترين خطا در انجام جراحي ممكن است موجب شكست درمان شود.
با اين جراحی تغيير شكل زانو اصلاح شده و پس از انجام جراحي بيمار مي تواند با قرار دادن كامل وزن روي پاها و با كمك عصا راه برود. انجام فيزيوتراپي بعد از عمل جراحي بسيار مهم است، زيرا تقويت عضلات اطراف و به دست آوردن حركت زانو به فيزيوتراپي و همكاري خوب بيمار وابسته است.
محدودیت دامنه حرکات زانو پس از جراحی آرتروپلاستی
بايد دانست كه پس از انجام این جراحی حركت زانو به اندازه مفصل طبيعي نخواهد بود، لذا فرد بايد تغييراتي در زندگي خود ايجاد كند، بطور مثال از دستشويي فرنگي استفاده نموده و حتماً روي صندلي بنشيند. درصورت انجام يك عمل جراحي موفق، فرد مي تواند پس از مدت كوتاهي بدون عصا راه برود، درد به خوبي كاهش مي يابد، تغيير شكل زانو اصلاح شده و امکان حركات در سطح قابل قبولي به دست مي آید.
عوارض جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی
از عوارض جراحی تعویض مفصل زانو مي توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت
- شل شدگي پروتز
- كاهش حركت زانو
- درد
رخداد اين عوارض به شرايط بيمار ، نوع جراحي و فيزيوتراپي پس از آن بستگي دارد. بنابراين با انتخاب صحيح بيمار، انجام جراحي بصورت درست و علمي و فيزيوتراپي خوب مي توان نتايج قابل قبولي به دست آورد.