زمانی که فردی به بیماری ساییدگی زانو دچار می شود این غضروف های مفصلی نرم شده و به مرور زمان از بین می روند و همین عامل موجب بروز مشکلات حرکتی و درد شدید در ناحیه زانو می شود. روش های درمانی متفاوتی برای بیماری ساییدگی زانو وجود دارد که پزشک جراح ارتوپد بسته به شدت بیماری و شرایط بدنی هر شخصی از این روش ها در درمان بیماری استفاده می کند.
درمان عارضه ساییدگی زانو عموما از طریق روش های غیر جراحی و کم تهاجمی انجام می شود و تنها زمانی از عمل جراحی برای درمان مشکل بیمار استفاده می شود که درمان های غیر جراحی تاثیری در روند بهبودی نداشته باشد. با ادامه ی ساییدگی زانو ، ممکن است تمام غضروف مفصلی و یا بخشی از آن تحلیل رود. بدنبال این امر فاصله ی قسمت پایینی استخوان ران و قسمت بالایی استخوان درشت نی ، کم می شود و در این حالت ساییدگی زانو تشدید می گردد.
عمل جراحی ساییدگی شدید مفصل زانو
در صورتیکه هیچ کدام از روش های درمانی غیر جراحی کمکی به کاهش علائم ناشی از ساییدگی زانو کمک نکند انجام جراحی زانو تجویز می شود.بیمارانی که تخریب کامل غضروف مفصلی دارند و یا انحراف زانو بصورت پرانتزی و یا ضربدری شدید پیدا می کننند جراحی تنها راه درمان خواهد بود.جراحی با متدهای مختلف انجام می شود گاهی مفصل سالم است و فقط انحراف در زاویه مفصل دیده می شود که نوع جراحی این مشکل اصلاح انحراف زانو خواهد بود ولی در موارد تخریب غضرف مفصلی جراحی تعویض مفصل توصیه می شود و در موارد بینابین که صدمه به غضرف خورده ولی مفصل هنوز پایداری دارد از روش جراحی آرتروسکوپی می توان استفاده کرد.
انواع روشهای جراحی ساییدگی مفصل زانو:
- اصلاح انحراف زانوی پرانتزی یا ضربدری
- آرتروسکوپی
- تعویض مفصل یا آرتروپلاستی
عوارض عدم جراحی ساییدگی شدید زانو
در بررسی های بعمل آمده توسط رادیوگرافی در افرادی که دچار ساییدگی زانو هستند، فاصله ی بین استخوان ران و درشت نی آن ها ، حدود چند میلی متر می باشد. غضروف مفصلی در گرافی های تهیه شده ، مشخص نمی باشد و به صورت فضای خالی در عکس های تهیه شده ظاهر می شود. با پیشرفت ساییده شدن زانو ، استخوان ها در دوطرف مفصل شروع به رشد نامتعارف می کنند که این امر سبب تشکیل استخوان اضافی در مفصل مربوطه می شود که بدنبال این عارضه لایه ی سینوویال که نقش تولید کنندگی مایع مفصلی را برعهده دارد ، ملتهب می شود.
التهاب لایه ی سینوویال ممکن است به تولید حجم زیادی از مایع مفصلی شود که این امر تجمع مایع در مفصل زانو را ایجاد می کند که به اصطلاح آمیانه به این حالت آب آوردگی مفصل زانو اطلاق می شود.
- درد زانوی شدید که باعث ایجاد محدودیت در فعالیت های روزمره شما شده است.
- درد زانوی ملایم یا شدید در زمان استراحت، در طول روز یا در طول شب
- التهاب مزمن زانو و ورم که با استراحت یا با مصرف دارو کاهش پیدا نمی کند
- تغییر شکل زانو شامل خم شدن آن به سمت داخل یا خارج پا
- سفت شدن زانو که شامل ناتوانی در خم کردن و صاف کردن زانو است
- عدم کاهش درد ساییدگی زانو با استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئید (یا ناتوانی در تحمل کردن مصرف این داروها) یا با استفاده از سایر روش های درمانی محافظه کارانه
عمل جراحی جایگزینی زانو یک روش درمانی مناسب در زمان حاضر محسوب می شود. این روش یک درمان عالی برای افزایش کیفیت زندگی، کاهش درد و بهبود وضعیت حرکتی می باشد. معمولاً ۹۰ تا ۹۵ درصد عمل های جراحی جایگزینی زانو برای حداقل ۱۵ سال دوام و ماندگاری داشته و این موضوع بستگی به سن فرد و سطح فعالیت وی دارد.
جراحی آرتروسکوپی برای درمان ساییدگی زانو
جراحی آرتروسکوپی یک روش کم تهاجمی برای تشخیص و درمان ساییدگی زانو است که جراح ارتوپد با ایجاد شکاف کوچکی در مفصل زانو و فرستادن لوله آرتروسکوپ به موضع درد می تواند داخل مفصل را به طور کامل ملاحظه کند و از این طریق اقدام به جراحی بکند. اصلی ترین و مهم ترین قسمت یک دستگاه آرتروسکوپ لوله های فلزی تو خالی است که در یک سمت آن لوله، دوربین فیلمبرداری دقیقی کار گذاشته شده است که به کمک آن می توان به طور دقیق به اجزای مفصل زانو دست یافت.
جراح زانو با باز کردن یک شکاف چند میلیمتری در بدن لوله فلزی آرتروسکوپ را وارد مفصل زانو کرده و سپس با تصاویری که به کمک دوربین آن بدست می آورد می تواند تشخیص دهد که راه های درمان و عمل جراحی را چگونه انجام دهند این تصاویر به دست آمده به جراح ارتوپد کمک می کند تا محل دقیق جراحی را به طور کامل تعیین کند. جراحی آرتروسکوپی به این دلیل به عنوان جراحی کم تهاجمی در نظر گرفته می شود که برای انجام آن نیازی به ایجاد برش عمیقی در بافت زانو نیست از این رو در اغلب موراد جراحی آرتروسکوپی زانو برای درمان ساییدگی زانو به صورت سرپایی انجام می شود.
از دیگر مزیت های این جراحی کوتاه بودن مدت زمان اقدامات در بیمارستان است؛ شخص بیمار برای مدت زمان کوتاهی قبل از جراحی در بیمارستان بستری می شود و بعد از آرتروسکوپی همان روز از بیمارستان مرخص می شود. از روش جراحی آرتروسکوپی زمانی برای درمان ساییدگی زانو زمانی استفاده می شود که :
- زانو درد بیمار به درمان های غیر جراحی مقاوم است
- بیمار درد شدید و مدامی در مفصل زانو خود احساس می کند
- به دلیل صدمه شدید به غضروف، خارهای استخوانی در محل مفصل تشکیل شده است
- بخشی هایی از غضروف در داخل مایع مفصل شناور باقی مانده است.
درمان ساییدگی مفصل زانو با جراحی استئوتومی زانو
استئوتومی نوعی روش جراحی است که در آن جراح ارتوپد بخشی از استخوان را توسط وسیله خاصی برش میدهد. به طور کلی استئوتومی در لغت به معنای اره کردن یا برش دادن است. از روش جراحی استئوتومی زانو زمانی برای درمان آرتروز زانو استفاده می شود که با خم شدن زانو وزن بدن به طور نامتعادل در سطح مفصل توزیع می شود. در این حالت جراح ارتوپد با ایجاد تغییراتی در استخوان درشت نی، تعادل را در سطح مفصل توزیع می کند.
این روش جراحی برای درمان آرتروز زانو بیشتر در افراد جوان انجام می شود. جراحی استئوتومی زانو با تاثیری که در یکنواخت شدن استخوان ها دارد باعث می‌شود که وزن بدن به صورت یکنواخت‌تری بر روی غضروف مفصلی تقسیم شود. همچنین جراح به کمک جراحی استئوتومی زانو، مفصل را جابجا کرده و محور مکانیکی را از روی غضروف آسیب دیده بر می‌دارد. در نهایت بخش بریده شده استخوان نیز توسط پلیت و پیچ به یک دیگر ثابت می شوند.
درمان ساییدگی شدید مفصل زانو با جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو به عنوان آخرین گزینه درمانی بیماری ساییدگی زانو است. جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی که یکی از روش های جراحی پرتهاجمی در درمان آرتروز زانو است؛ کمک خوبی به از بین بردن درد و بازیابی عملکرد غضروف آسیب دیده مفصل زانو می کند. اما به دلیل خطرات و پرریسک بودن این نوع جراحی آرتروز زانو، جراح ارتوپد زمانی از این روش برای درمان درد و علائم بیماری استفاده می شود که :
- درد زانو به قدری دردناک شود که بیمار قادر به حرکت دادن مفصل خود نباشد و در انجام فعالیت های روزانه ای همچون بالا و پایین رفتن از پله ها، سوار شدن و پیاده شدن از اتومبیل و حتی قدم زدن و راه رفتن نیز دچار اختلال شود.
- زانو دردی که به درد مداوم و غیرقابل کنترل تبدیل شده باشد.
- زانو دردی که در زمان استراحت و هنگام خواب نیز احساس می شود.
- ساییدگی که باعث بدشکلی، ضربدری یا پرانتزی شدن پاها می شود.
- موثر نبودن هیچ یک از روش های جراحی و غیر جراحی در درمان آرتروز زانو
مزایای جراحی ساییدگی شدید زانو
- از بین بردن درد زانو
- تغییر شکل مفصل
- استقلال در زندگی روزمره
- بهبود کیفیت زندگی
دوره نقاهت و بهبودی
پس از هر یک از اعمال جراحی درمان ساییدگی زانو، یک دوره بهبودی نیاز است. مدت زمان بهبودی و توان‌بخشی بستگی به نوع عمل جراحی دارد. ممکن است جراح برای به دست آوردن مجدد قدرت زانو و دامنه حرکتی آن، انجام حرکات کششی را تجویز نماید. بسته به روش درمان، ممکن است نیاز به پوشیدن یک بریس زانو یا استفاده از عصا باشد. در اغلب موارد، جراحی باعث تسکین درد زانو شده و انجام فعالیت‌های روزانه را آسان‌تر می‌نماید.