درمان زانوی ضربدری و پرانتزی در کودکان و بزرگسالان

در اكثر موارد علت بروز اين عارضه تغيير زواياى قسمت انتهايى استخوان ران و يا قسمت بالايى استخوان ساق است كه باعث دفرمه شدن شكل پاها مى شود.

به طور كلى علل متفاوتي براي ايجاد دفرمه شدن زانو وجود دارد، از جمله؛

• علل ژنتيكى
• آسيب ها و شكستگى هاى صفحه رشد در دوران كودكى
• كمبود ويتامين، به ويژه ويتامين D
• راشيتيسم و نرمى استخوان
• عفونت
• بيمارى هاى متفاوت مانند بيمارى بلانت
• بيمارى هاى لگن، ستون فقرات و يا پا
• ساير علل ناشناخته كه قابل تشخيص نيستند

تشخيص زانوى پرانتزى و ضربدرى

تشخيص زانوى پرانتزى و ضربدرى و علل ایجاد کننده ان در مرحله نخست از طريق مشاهده و معاینه دقیق و آزمايش X-ray يا راديولوژى انجام مى گيرد. گفتنى است كه به راديولوژى كه براى تشخيص زانوى پرانتزى انجام مى شود اصطلاحاً الايمنت ويو يا عكس راستايى اندام تحتانى گفته مى شود كه وضعيت اندام تحتانى را از لگن، زانو و مچ پا را در يك كاست نشان مى دهد و با اندازه گيرى هايى كه توسط پزشك جراح انجام مى شود، ميزان دفرميتى و اينكه آيا فرد دچار زانوى پرانتزى يا ضربدرى هست يا خير، مشخص مى شود.

آيا تمام افراد مبتلا به زانوى پرانتزى و ضربدرى نياز به انجام عمل جراحى دارند؟

در پاسخ به اين سوال بايد گفت، خير. بسيارى از افرادى كه دچار زانوى پرانتزى و ضربدرى هستند مشكل خاصى ندارند و نياز به انجام عمل جراحى نيست. لازم به ذكر است كه نياز يا عدم نياز به عمل جراحى حتما بايد توسط يك جراح زانو خوب تشخيص داده شود. همچنين اگر فرد هنگام راه رفتن دچار بيرون زدگى زانو و يا حركت زانو به سمت داخل شود، نياز به عمل جراحى دارد.

از سوى ديگر در فرد دچار زانوى پرانتزى، نيروى زيادى به داخل زانو وارد مى شود اما در فرد دچار زانوى ضربدرى نيروى بيشترى به قسمت خارج زانو وارد مى آيد.

گفتنى است كه به صورت طبيعى محور وزن بايد از سمت وسط زانو عبور كند و اگر محور وزن از قسمت داخل يا خارج زانو عبور كند، باعث مى شود كه بر آن ناحيه فشار بيشترى وارد شود و در نتيجه سبب تسريع بروز بيمارى آرتروز بشود. بنابراين يكى از معيار هايى كه براى انجام عمل جراحى زانوى پرانتزى يا ضربدى در نظر گرفته مى شود همين مسئله است. به اين ترتيب كه اگر بيمارى در مراحل اوليه با درد زانو به پزشك مراجعه كند و به زانوى پرانتزى يا ضربدرى مبتلا باشد و تشخيص داده شود كه اين درد ناشى از فشار وارده در اثر پرانتزى يا ضربدرى بودن زانو است، قطعا انجام عمل جراحى زانو تجويز و توصيه مى شود.

پاى پرانتزى در اطفال و كودكان

يكى از مسائلى كه حتما بايد به آن توجه شد وجود زانوى پرانتزى در كودكان است.

زمانى كه كودكان متولد مى شود تقريبا تا سن ١٨ ماهگى علائمى مبنى بر پرانتزى بودن زانو در آنها پديدار مى شود كه پس از بررسى و معاينات لازم اگر مشكل خاصى وجود نداشته باشد، تشخيص داده مى شود كه كودك دچار زانوى پرانتزى نيست و اين پرانتزى بودن طبيعى است.

همچنين به تدريج كه كودك بزرگ مى شود تا سن ٤ سالگى زانوها فرم ضربدرى به خود مى گيرند و پس از ۴ سالگى زانو ها شروع به صاف شدن مى كنند كه انتظار مى رود كه در حدود سنين ٦ سالگى كودك زانوهايى نسبتاً صاف داشته باشد. به همين دليل لازم است بدانيد كه زانوى پرانتزى در كودكان و اطفال مى تواند طبيعى باشد.

اما نكته مهمى كه وجود دارد اين است كه بيمارى هايى مانند راشيتيسم كه سبب كمبود مواد معدنى در كودكان مى شوند و یا سایر بیماریهایی مانند بلانت، تشخيص داده و درمان شوند و این مستلزم بررسی دقیق توسط پزشک میباشد.

نكته اى كه در خصوص درمان كودكان مبتلا به زانوى ضربدرى و پرانتزى وجود دارد اين است كه اين كودكان را مى توان قبل از اينكه به سن بلوغ برسند تحت عمل هاى جراحى بسيار كم تهاجمى و جزئى قرار داد تا از پيشرفت و شديد شدن بيمارى در سنين بزرگسالى جلوگيرى شود. به درمان عارضه زانوى پرانتزى يا ضربدرى قبل از رسيدن كودك به سن بلوغ و به وسيله يك عمل جراحى جزئى را Physieal Modulation يا اپى فيزيودز موقت مى گويند.

درمان انحراف زانو

چنانچه پيش تر گفته شد در صورتى كه فرد بعد از بلوغ با زانوى پرانتزى يا ضربدرى به پزشك مراجعه كند بايد تحت معاينات دقيق پزشكى قرار بگيرد.

يكى از نكات مهمى كه قبل از درمان بايد تشخيص داده شود كه محل انحراف زانو در كجا است، چراكه محل انحراف مى تواند در قسمت انتهاى استخوان ران، قسمت بالايى استخوان ساق و يا در هر دو باشد. بنابراين قبل از عمل جراحى تهيه يك عكس قدى يا همان الايمنت ويو ضرورى است تا محل دقيق دفرميتى مشخص شود.

گفتنى است در مواردى كه بيمار دچار درد است، قبل از عمل جراحى ممكن است نياز به انجام MRI و يا آرتروسكوپى زانو وجود داشته باشد و بعد از آن فرايند درمان آغاز شود.

لازم به ذكر است كه در مواردى كه بيمار در مراحل اوليه بيمارى مراجعه كرده باشد، شايد بتوان به وسيله برخى از وسايل كمكى ارتوپدى از پيشرفت دفرميتى خصوصاً در كودكان جلوگيرى و آن را اصلاح كرد. اما در شرايطى كه فرد در سنين بالا تر به پزشك مراجعه مى كند بهترين درمان انجام عمل جراحى زانو است. به عمل جراحى كه براى اصلاح زانوى پرانتزى يا ضربدرى انجام مى شود عمل استئوتومى نام دارد كه از طريق آن استخوان با تكنيك هاى خاصى بريده شده و بد شكلى اصلاح مى شود. اين تغييرات توسط پلاك ثابت مى شود و پس از مدتى جوش خورده و فرد به زندگى عادى خود باز مى گردد.

نتیجه گیری

نكته بسيار مهم اين است كه فرد مبتلا به زانوى پرانتزى و ضربدرى حتما بايد توسط بهترين جراح متخصص زانو مورد معاينه قرار گيرد. علاوه بر اين نياز يا عدم نياز به جراحى بايد به وسيله معيارهاى خاصى تشخيص داده شود. همچنين در صورت نياز به جراحى معاينات و بررسى ها بايد بسيار دقيق باشد تا مبادا عمل جراحى استئوتومى در محل اشتباهى انجام شود. به عنوان مثال اگر محل دفرميته در انتهاى استخوان ران باشد و عمل استئوتومى به اشتباه در قسمت بالاى استخوان ساق انجام شود منجر به كج شدن مفصل و آسيب هاى بيشتر مى شود.

توصيه مى شود در صورتى كه فردى مبتلا به انحراف در زانو ها و درد است هرچه سريع تر نسبت به انجام عمل جراحى اقدام كند تا از آسيب ها و عوارض بيشتر در آينده پيشگيرى شود.