چگونه از زانو درد پیشگیری کنیم
درد زانو علل متفاوتی دارد. البته نمیتوان جلوی هر بیماری زانو را گرفت ولی با رعایت نکاتی میتوان احتمال بروز درد زانو و بعضی بیماری های زانو را کم کرد.
مهمترین این نکات عبارتند از :
- وزن خود را متعادل نگه دارید. با کم کردن وزن میتوانید نیروهایی را که در هنگام فعالیت های روزانه یا در حین ورزش به زانو های شما وارد میشوند را کاهش دهید. به این وسیله میتوانید مانع از ایجاد بسیاری از آسیب های زانو شوید همچنین با کاهش وزن میتوانید احتمال بروز ساییدگی زانو را هم کم کنید. کاهش وزن میتواند حتی در کسانی که بیماری شدید زانو دارند هم درد زانو را کاهش دهد.
- مفاصل خود را نرم و عضلات اندام خود را قوی نگه دارید. بسیار از مشکلات زانو به علت عضلات خشک و سفت بوجود میایند. با انجام دادن نرمش های کششی و با انجام دادن نرمش هایی که عضلات اطراف زانو را تقویت میکنند میتوانید احتمال بروز بسیاری از آسیب های زانو را کاهش دهید. از بین این عضلات، عضله چهارسر ران بیشترین اهمیت را دارد. تقویت عضلات ران میتواند موجب کم شدن فشار به مفصل زانو شده و درد زانو را تا حد زیادی کاعش دهد.
- با احتیاط ورزش کنید. اگر درد مزمن زانو دارید شنا برای شما بسیار مفید است. در آب وزن شما کم میشود و عضلات اطراف مفصل زانوی شما بهتر تقویت میشوند. ورزش هایی که ضربات ناگهانی و شدیدی به زانوی شما وارد میکنند مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس زیاد مناسب زانو نیستند. هر ورزشی میکنید به ندای مفصل خود گوش دهید. اگر درد ایجاد شده است فعالیت خود را تغییر دهید. وقتی خسته شده اید ورزش را ادامه ندهید.
- از لباس و ابزارهای ورزشی مناسب استفاده کنید. مثلا در حین والیبال از زانوبند هایی که در جلوی زانو یک پد قرار میدهند استفاده کنید.
عواملی که موجب میشوند احتمال زانو درد بیشتر شود عبارتند از
- سن : بعضی از انواع زانو درد در سنین خاصی بیشتر دیده میشوند بطور مثال بیماری ازگود اشلاتر و تاندنیت تاندون کشکک بیشتر در نوجوانان و آرتروز و نقرس بیشتر در سنین بالا دیده میشوند
- جنس : دررفتگی کشکک در دختران نوجوان بیشتر دیده میشود و ازگود اشلاتر و تاندنیت تاندون کشکک در پسران بیشتر دیده میشود. از علائم مهم این بیماری ها درد زانو است.
- وزن زیاد : استئوآرتریت یا سائیدگی زانو در افراد با وزن بالا بیشتر دیده میشود. ساییدگی موجب بروز درد زانو میشود.
- اشکالات مکانیکی : اشکالات مکانیکی مانند کوتاهی یک اندام تحتانی یا اشکال در امتداد استخوان های زانو میتواند احتمال مشکلات زانو را بیشتر کرده و موجب تشدید درد زانو شود.
- کم بودن انعطاف پذیری و قدرت عضلات زانو : کاهش انعطاف پذیری مفصل زانو و کاهش قدرت عضلات اطراف زانو بخصوص در عضله چهارسر ران موجب میشود تا در هنگام ورزش نیروهای بیشتری به مفصل زانو وارد شده و احتمال ایجاد آسیب بیشتر شود. در این موارد درد زانو بیشتر ایجاد میشود.
- بعضی ورزش ها : در بعضی ورزش ها احتمال آسیب مفصل زانو و متعاقب آن زانو درد بیشتر است مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال، تنیس و اسکی
- آسیب قبلی : اگر زانوی شما قبلا آسیب دیده است آسیب پذیری آن بیشتر میشود.
ارتباط چاقی و درد زانو چیست
اگر صندوق عقب ماشین خود را با وسایل سنگین پر كنید و یا اگر اتومبیل خود را با سرنشینان كامل برانید متوجه میشوید كنترل ماشین سخت تر شده است.
بدن انسان هم همینطور است. اگر زانو های شما مجبور باشند هر روز وزن بیشتری را تحمل كنند فشار وارده به آنها بیشتر میشود. این فشار بطور مستقیم به غضروف مفصل وارد میشود.
وقتی كه فشاری بیش از حد تحمل به غضروف های زانو وارد میشود این بافت بتدریج خراب شده و این آغاز ساییدگی مفصل است. چاقی همین مشكلات را برای زانو ایجاد میكند.
ساییدگی و آرتروز یك بیماری مفصلی شایع است كه تخمین زده میشود در ۳۷ درصد افراد با سن بیش از ۶۰ سال وجود دارد. آرروز عامل عمده درد مفصلی است. آرتروز عامل مهمی در كاهش نیروی مولد جامعه بوده و موجب تحمیل مخارج درمانی بالایی بر دوش نظام اقتصائی جوامع میشود. آرتروز علت ۹۷ درصد جراحی های تعویض مفصل زانو است.
- مسن شدن جامعه
- چاق شدن مردم
سالها قبل دانشمندان بر این عقیده بودن كه علت عمده بروز بیماری های روماتیسمی بروز التهاب در بافت ها است و آرتروز (استئوآرتریت) صرفا نوعی خراب شدن مفصل بدون ایجاد واكنش های التهابی است. این عقیده در حال تغییر است.
سالها قبل پزشكان فكر میكردند بافت چربی صرفا یك بافت غیر فعال است كه تنها وظیفه آن ذخیره انرژی است. این عقیده هم در حال تغییر است. امروزه مشخص شده است كه بافت چربی هورمون ها و بسیاری موارد دیگر را از خود ترشح میكند كه بر متابولیسم بدن اثرات مهمی برجای میگذارند.
بافت چربی بدن موجب ترشح سیتوكین هایی مانند لپتین Leptin ، رزیستین resistin و آدیپونكتین adiponectin میشوند. به اینها adipocytokines میگویند. بعضی محققین عقیده دارند این هورمون ها میتواند با ایجاد واكنش های التهابی و با تخریب غضروف مفصلی در بروز آرتروز و ساییدگی مفصل نقش داشته باشد.
دو ماده دیگر كه از بافت چربی آزاد شده و میتوانند موجب بروز التهاب شوند عامل نكروز توموری آلفا tumor necrosis factor alpha و اینترلوكین یك interleukin-1 هستند كه میتوانند موجب تخریب غضروف شوند و تخریب غضروف سرآغاز بروز ساییدگی مفصل است.
به دلایل ذكر شده احتمال بروز ساییدگی و آرتروز زانو در افراد چاق بیش از معمول است.
چگونه درد زانوی خود را چگونه کاهش دهیم
درد زانو شایعترین مشکل سیستم اسکلتی عضلانی است که موجب میشود مردم به پزشک مراجعه کنند. در جوامع امروزی که از یک طرف آمادگی جسمانی مردم کم شده و از طرف دیگر
بیشتر شده است زانو درد بیشتر از قبل دیده میشود.
در اکثر درد های زانو التهاب در بافت های مفصلی وجود دارد و صرفنظر از علت درد، هدف مشترک درمان کاهش التهاب است. بدنبال هر آسیبی به مفصل زانو، موادی در محیط مفصل آزاد شده که التهاب ایجاد میکنند.
این مواد خود موجب آسیب بیشتر به بافت های زانو شده که موجب ایجاد یک دور باطل با بازخورد مثبت میشود یعنی شدت درد مرتبا بوسیله خودش افزایش پیدا میکند. التهاب ایجاد شده موجب ادامه و پیشرفت درد زانو میشود. برای شکستن این دور باطل و کاهش درد باید از ادامه ایجاد آسیب های جدید جلوگیری کرد و موادی را که موجب التهاب میشوند به نحوی کنترل کرد.
صرفنظر از علت درد زانو، اقدامات مشترکی وجود دارند که با توسل به آنها میتوان التهاب را کاهش داده و شدت درد را کم کرد. مهمترین این اقدامات عبارتند از حمایت، استراحت، سرما، بالا نگه داشتن زانو، بانداژ و دارو
حمایت
به این معنی است که زانو را باید از آسیب جدید حمایت کرد و مانع وارد شدن آسیب جدید به مفصل شد. بطور مثال در کسی که بدنبال زانو زدن زیاد و مکرر دچار بورسیت جلوی زانو شده است بستن یک پد در جلوی کشکک میتواند مانع وارد شدن ضربه و آسیب بیشتر به زانو و در نتیجه کاهش درد زانو شود.
استراحت
به این معنی است که اگر میدانید چه عاملی موجب زانو درد شما شده است باید آن را موقتا ادامه ندهید. بطور مثال اگر روزانه میدوید و اخیرا بدنبال افزایش مدت دویدن، دچار زانو درد شده اید باید موقتا دویدن خود را قطع کرده و به زانوانتان استراحت بدهید. این استراحت به بافت های آسیب دیده اجازه میدهد تا خود را ترمیم کرده و بدینوسیله درد شما از بین برود.
سرما
سرما موجب کاهش تورم و درد زانو میشود. سرما میتواند موجب کاهش هم درد های حاد و هم درد های مزمن زانو شود. زانو را روزی ۳-۲ بار و هر بار ۳۰-۲۰ دقیقه سرد کنید. با گذاردن یک کیسه آب سرد یا کیسه پلاستیکی حاوی خرده های یخ بر روی زانو میتوانید آنرا سرد کنید.
کمپرس
به معنای بستن زانو با بانداژ یا زانو بند است. این عمل میتواند تورم و درد زانو را کاهش دهد.
بالا نگه داشتن زانو
این عمل تورم و درد زانو را کم میکند. با بالا نگه داشتن زانو، مایعاتی که موجب تورم زانو شده اند بر اثر نیروی جاذبه به سیستم جریان خون برمیگردند.
دارو
داروهایی مانند ناپروکسن یا سلکوکسیب هم اثر ضد درد و هم ضد التهاب دارند. استامینوفن فقط اثر ضد درد دارد. در مصرف دارو باید احتیاط کرد چون ممکن است با عوارضی همراه باشد.
معمولا اگر بعد از ۷-۳ روز رعایت توصیه های ذکر شده درد زانوی شما همچنان باقی ماند باید به پزشک خود مراجعه کنید. البته اگر به هر دلیلی نگران وضعیت زانوی خود هستید بهتر است زودتر به پزشک مراجعه کنید.