کاسه‌ی زانو، کشکک زانو یا استخوان پاتلا استخوان نسبتا کوچکی است که در قسمت میانی و بیرونی زانو قرار گرفته‌است. با توجه به اینکه این استخوان بعنوان محافظ مفصل زانو عمل میکند؛ بنابراین متحمل ضربات فیزیکی زیادی می‌شود و امکان آسیب و شکستگی این استخوان در حین افتادن بر روی زانو، تصادف یا برخورد آن با داشبورد خودرو در تغییر سرعت سریع وجود دارد. شکستگی کاسه‌ی زانو آسیبی جدی است که می‌تواند بازکردن زانو را سخت یا غیرممکن کند.
آسیب‌های کوچک در کاسه‌ی زانو را می‌توان با استفاده از آتل‌بندی یا گچ‌گیری آن تا زمان ترمیم استخوان، درمان کرد. اما در اغلب شکستگی‌های زانو تکه‌هایی از استخوان از جای خود جابجا شده و بیرون از جایگاه خود قرار میگیرند. برای شکستگی‌های سخت و پیچیده، جراحی‌هایی برای ترمیم استخوان کاسه‌ی زانو نیاز خواهدبود.
دلایل شکستگی کاسه‌ی زانو
اصلی‌ترین دلایل شکستگی کاسه‌ی زانو شامل موارد زیر است:
– افتادن مستقیم بر روی زانو
– برخورد ضربه‌ی مستقیم خارجی به زانو برای مثال برخوردها در هنگام ورزشهایی مانند فوتبال
– برخورد زانو به داشبورد خودرو مثلا هنگام تصادفات رانندگی
علاوه بر ضربات مستقیم، شکستگی کاسه‌ی زانو می‌تواند توسط ضربات غیرمستقیم نیز ایجاد شود. برای مثال، انقباض ناگهانی و شدید عضله‌ی چهارسر ران، می‌تواند به شکستگی کاسه‌ی زانو منجر شود.
علائم شکستگی کاسه‌ی زانو
اصلی‌ترین علائم شکستگی کاسه‌ی زانو شامل درد و بادکردگی زانو در قسمت جلویی آن است. سایر علائم شکستگی کاسه‌ی زانو شامل موارد زیر است:
– کبودی در زانو
– ناتوانی در بازکردن زانو
– ناتوانی در باز نگهداشتن زانو
– ناتوانی در پیاده‌روی
روش‌های تشخیصی شکستگی کاسه‌ی زانو
۱٫ آزمون فیزیکی: پس از بررسی علائم و تاریخچه‌ی آسیب در فرد، پزشک به بررسی فیزیکی زانو می‌پردازد. لبه‌های تکههای شکسته‌ی کاسه‌ی زانو معمولا از روی پوست محل زانو قابل تشخیص هستند. همچنین پزشک به بررسی وجود همارتروزیس در محل می‌پردازد. در این حالت، خون از محل شکستگی جریان یافته و در فضای بین مفصل زانو تجمع پیدا میکند و منجر به ایجاد بادکردگی دردناک در محل می‌شود. در صورتی که میزان خون تجمع‌یافته در مفصل زانو زیاد باشد، ممکن است پزشک برای کاهش درد زانو، اقدام به خالی‌کردن خون آن کند.
۲٫ تصویربرداری با اشعه ایکس: اشعه ایکس می‌تواند از ساختارهای سفت بدن مانند استخوان‌ها تصویربرداری کند. پزشک ممکن است تصویربرداری با اشعه ایکس از زوایای مختلف زانو را برای بررسی وجود شکستگی کاسه‌ی زانو یا سایر آسیب‌ها تجویز کند. گاهی یک بیماری نادر به نام bipartite patella وجود دارد که منجر می‌شود یک استخوان اضافی در کاسه‌ی زانو وجود داشته‌باشد که پزشک را در تشخیص شکستگی کاسه‌ی زانو دچار خطا کند. در اینصورت، با توجه به اینکه این بیماری در هر دو زانو علائم خود را بروز می‌دهد، تصویربرداری از هر دو زانو صورت می‌گیرد.
روش‌های درمانی شکستگی کاسه‌ی زانو
روش‌های درمانی بدون نیاز به جراحی
اگر تکههای استخوانی حاصل از شکستگی کاسه‌ی زانو از جای خود جابجا نشده‌باشند احتمالا نیازی به جراحی نخواهدبود. در اینصورت با استفاده از آتل‌بندی یا گچ‌گیری، مفصل زانو را مستقیم و به حالت صاف، فیکس کرده و از حرکات اضافی آن جلوگیری میکنند. این کار به نگهداری استخوان‌ها در محل صحیح تا ترمیم کامل استخوان کاسه‌ی زانو کمک میکند. بسته به میزان آسیب و تشخیص پزشک، ممکن است فرد از همان ابتدای درمان، اجازه‌ی انداختن وزن بر زانوی آتل‌بندی‌شده را داشته‌باشد اما گاهی آسیب به گونه‌ای است که پزشک، فرد را به مدت ۶ تا ۸ هفته از اعمال نیروی وزن بر زانو منع میکند.
درمان با جراحی
اگر قطعه های استخوان حاصل از این دچار جابجایی از محل اصلی خود شدهباشند، به احتمال زیاد فرد به جراحی برای ترمیم شکستگی زانو نیاز خواهدداشت. استخوانهای شکسته‌ی کاسه‌ی زانو که به یکدیگر نزدیک نیستند و معمولاً به سختی خودبخود و با بستن ترمیم مییابند یا اصلا با این روش ترمیم نمییابند که علت آن عضلاتی هستند که به قسمت بالایی کاسه‌ی زانو متصل میشوند. این عضلات میتوانند به اندازه‌ای نیرو وارد کنند که تکههای شکسته استخوان را در طی مراحل ترمیمی از جای خود جابجا کنند.
در صورتی که پوست در نزدیکی محل شکستگی استخوان کاسه زانو دچار آسیب و پارگی نشده باشد پزشک احتمالاً توصیه خواهدکرد تا فرد، قبل از جراحی مدتی صبر کند تا سایشها و آسیب‌های دیگر زانو ترمیم شوند اما در صورتیکه در محل شکستگی، زخم باز ایجاد شده باشد، به دلیل افزایش احتمال ایجاد عفونت، پزشک در سریعترین زمان ممکن به جراحی شکستگی کاسه زانو خواهدپرداخت.
بازیابی پس از جراحی
۱٫ مدیریت درد: اغلب افراد پس از جراحی به مدت چند روز تا چند هفته احساس درد متوسطی را در محل جراحی گزارش میکنند. استفاده از یخ، بالا نگهداشتن پای آسیب دیده نسبت به سطح بدن هنگام درازکشیدن و همچنین استفاده از قرصهای مسکن می توانند به کاهش درد منجر شوند اما در صورتی که درد شدید باشد پزشک ممکن است داروهای تخصصی جهت کاهش درد تجویز کند.
۲٫ توانبخشی: چه در ترمیم به روش جراحی و چه در ترمیم به روش غیرجراحی، توانبخشی یک اصل کلیدی در مراحل درمان است تا فرد سریعتر و بهتر به فعالیت های روزانه و معمول خود بازگردد. با توجه به اینکه در مراحل درمان نیاز است تا زانو به مدت زمان طولانی ثابت و بدون حرکت نگهداری شود، بنابراین زانو سفت و عضلات بالادستی آن ضعیف میشوند که برای توانبخشی به این عضلات و کاهش سفتی زانو، فیزیوتراپیست‌ها ورزشهایی را جهت بهبود بازه‌ی حرکت زانو ، تقویت عضلات پا و کاهش سفتی زانو تجویز میکنند.
. تحمل وزن: اینکه چه زمانی زانو آمادگی دارد تا وزن فرد را تحمل کند فرایندی است که جراح و متخصص زانو آن را مشخص میکند. تمرینهای اولیه برای تحمل وزن معمولا شامل روشهایی است که در آن انگشتان پا به آرامی زمین را لمس میکنند. با افزایش توان عضلات، فرد خواهد توانست وزن بیشتری را بر روی زانو انداخته و به تدریج پس از مدتی سلامتی کامل و فعالیت روزانه‌ی خود را بازیابی کند.