زانو بعنوان بزرگترینمفصل بدن، در طول فعالیت روزانه، فشار بسیاری را متحمل میشود که در نهایت، میتواند به درد مفصل زانو منجر شود. درد مفصل زانو میتواند به دلیل آسیب بخشهای مختلف زانو بروز کند و در نهایت به مختلشدن زندگی روزمرهی فرد منجر شود. سبک زندگی، عادات ورزشی، سابقهی خانوادگی و وزن افراد از جمله عواملی هستند که در ایجاد یا عدم ایجاد درد زانو موثر هستند. در ادامه به مهمترین عواملی که فرد را در معرض درد زانو قرار میدهند اشاره میکنیم:
۱٫ اضافه وزن بالا
اضافهوزن یکی از اصلیترین عوامل بروز درد زانو است. زانو تمام وزن بالاتنه را در طی فعالیت روزانه حمل میکند، در نتیجه لازم است تا فرد شاخص تودهی بدنی (BMI) مناسبی را داشتهباشد. افرادی که BMI آنها بالای ۲۵ است، احتمال بیشتری را برای بروز درد زانو دارند، زیرا تحمیل نیروی بالا توسط وزن بدن به زانو، آسیب غضروفهای آن را سرعت بخشیده و در نهایت موجب بروز آرتروز زانو میشود.
۲٫ نداشتن برنامهی ورزشی منظم
افرادی که برنامهی ورزشی منظمی دارند، عضلات تقویتشدهای را تربیت میکنند که میتوانند نقش حمایتی مناسبی را در رابطه با مفاصل داشتهباشند. از آنجا که آسیب فیزیکی به زانو احتمال بروز آرتروز را بالا میبرد، بهتر است ورزشهایی با خطر پایین آسیب مانند یوگا، پیادهروی، دوچرخهسواری و شنا برای تقویت عضلات استفاده کرد. نیم ساعت ورزش روزانه میتواند نقش پررنگی در تقویت عضلات و پیشگیری از درد زانو در آینده داشتهباشد.
۳٫ استفاده بیش از حد از عضلات و مفاصل
گرچه فعالیت منظم ورزشی نقش مفید اثباتشدهای در پیشگیری از دردهای زانو دارد اما باید توجه داشت که حرکات تکرارشونده و فشار بر عضلات و مفاصل میتوانند آسیبهایی جدی را در درازمدت به مفاصل وارد کنند. انجام حرکات تکراری به مدت طولانی ممکن است باعث شلشدگی رباطها و آسیب غضروفها گردد که در نهایت میتواند منجر به آرتروز شود.
قبل از فعالیت ورزشی بهتر است ۵ تا ۱۰ دقیقه صرف گرمکردن بدن شود. در طول فعالیتهای ورزشی، هنگامی که در اثر حرکتی خاص، بدن دچار درد میشود بهتر است تا از انجام آن حرکت خودداری شود. پس از فعالیت ورزشی نیز بهتر است ۵ تا ۱۰ دقیقه برای سردکردن بدن صرف شود.
برخی ورزشها فشار زیادی را بر زانو تحمیل میکنند و افرادی که این ورزشها را انجام میدهند (از جمله بصورت حرفهای) در معرض آسیبهای مفصل زانو در سنین بالا هستند. از جملهی این ورزشها میتوان به بسکتبال و اسکی آلپاین اشاره کرد.
۴٫ ناترازبودن مفاصل و راستای بدن
اگر راستای بدن در طول شبانهروز صحیح نباشد ممکن است تا فشار اضافی بر بدن واردشده و در طولانیمدت به درد زانو منجر شود. سعی کنید کمر خود را صاف نگهدارید، زانوهای خود را کمی خمیده کنید، سر را در مرکز راستای افقی بدن نگهدارید، و وزن خود را بصورت متعادل بین زانوها پخش کنید.
۵٫ استفاده از کفش نامناسب
اگر کفشها باعث پخش نامتوازن وزن بدن بر دو مفصل زانو شوند، احتمال درد مفصل زانو در آینده افزایش خواهدیافت. از جملهی کفشهایی که به افزایش فشار بر مفصل زانو منجر میشوند کفشهایی با پاشنههای بلند هستند. همچنین کف پای صاف، پاهای پرانتزی و ضربدری و پاهای ناهمطول مشکلاتی رایج در جامعه هستند که نیاز است تا افراد بر اساس مشکلات خود از کفش مناسب استفاده کنند.
۶٫ آسیب فیزیکی
آسیبهای فیزیکی همچون ضربهی شدید یا تصادف، میتوانند ساختارهای مختلفی را در زانو تخریب کنند. گاهی آسیبهای واردشده به زانو میتوانند به پارگی تاندونها یا رباطها منجر شوند که این پارگی اگر درمان نشود در درازمدت به آسیب غضروف زانو منجر میشود.
۷٫ برخی بیماریها
برخی بیماریها مانند اختلال تحلیلبرندهی بافت میتوانند با از بین بردن تدریجی بافت غضروفی در زانو، در نهایت به درد و خشکی زانو و بروز آرتروز منجر شوند. افرادی که سابقهی خانوادگی بیماریهای ژنتیکی تحلیل بافتی یا عضلانی دارند، احتمال بیشتری در بروز دردهای زانو خواهند داشت. وجود اختلالات متابولیک نیز میتوانند منجر به درد زانو شوند. برای مثال، نقرس در اثر تجمع کریستالهای اوریک اسید در مفاصل ایجاد میشود که میتواند درد بسیار شدیدی را ایجاد کند.
۸٫ سابقهی آسیب یا جراحی زانو
ممکن است آسیبهای جزئی درماننشده با گذرزمان عود کرده و منجر به درد زانو شوند. گاهی نیز آُسیبهای درمانشده به دلیل خطای پزشکی یا اتمام طول عمر ایمپلنتهای استفادهشده در زانو پس از چندین سال به درد زانو منجر میشوند. جراحی تعویض کامل مفصل زانو در جوانی معمولا به دلیل تحرک بالای فرد و طول عمر کوتاه ایمپلنتها پس از چند سال به درد زانو منجر میشود.
۹٫ استعمال دخانیات
پژوهشهای جدید نشان میدهد که مصرف دخانیاتی مانند سیگار میتواند به تخریب غضروفها منجر شود. افرادی که دچار آرتروز هستند و سیگار مصرف میکنند علاوه بر احتمال بالای تخریب بیشتر غضروفها، دردهای شدیدتری را نیز نسبت به افراد غیرسیگاری تجربه میکنند.
۱۰٫ استرس
استرس با تضعیف سیستم ایمنی بدن، موجب میشود تا در صورت بروز عفونت در زانو، پاسخ مناسب در بدن علیه آن ایجاد نشود و آسیبهای بعدی در نهایت به تخریب ساختارهای زانو و درد آن منجر شوند.