درد زانو تجربه‌ای است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه میکنند. شدت درد زانو به فاکتورهایی مانند محل آسیب و سن وابسته‌است و زانو درد شدید میتواند باعث مختل‌شدن زندگی روزمره شود. برای بررسی درد زانو نگاهی گذرا به ساختار زانو می‌اندازیم:
ساختار زانو:
زانو بزرگترین مفصل بدن است و از استخوان، عضلات متصل به استخوان، غضروف، تاندون و رباط تشکیل شده‌است. عضله‌ی اصلی در ارتباط با زانو، عضله‌ی چهارسر ران است. این عضله مسئول بازشدن پا از محل زانو است. عضلات زردپی پشت ران نیز نقش مکمل چهارسر ران را داشته و مسئول خمیدگی استخوان درشت‌نی به سمت عقب در زانو است. در کنار عضلات، تاندون‌های مختلفی قرار دارند که مسئول اتصال استخوانها به عضلات هستند. رباط‌ها نیز بافتی هستند که استخوانها را به هم وصل میکنند و نقش‌های مختلفی را بسته به محل قرارگیری در زانو دارند.
رباط‌های مختلف زانو میتوانند نقش‌هایی مانند کنترل چرخش و حرکت به جلو، کنترل حرکت زانو به عقب و استحکام بخش‌های درونی و بیرونی زانو داشته‌باشند. کیسه‌هایی به نام کیسه‌های بوریس نیز بین عضلات و استخوانها قرار گرفته و باعث تسهیل لغزش این ساختارها روی هم می‌شوند.
با توجه به اینکه آسیب به کدام یک از این بخش‌ها واردشود، دردهایی با ویژگی‌های مختلف و نیز مکان‌های مختلفی در زانو ایجاد خواهدشد. در ادامه به بررسی متداولترین آسیب‌های زانو که میتوانند موجب درد شدید زانو شوند میپردازیم:
۱) آسیب رباط‌های زانو:
این نوع آسیب بیشتر در ورزشکاران دیده‌می‌شود و میتواند در هرکدام از رباط‌ها بروز کند. همچنین در اثر سوانحی که انرژی زیادی به زانو وارد میکنند، مانند تصادف، شکستگی و دررفتگی زانو نیز میتواند بروز کند. بیشترین آسیب رباط‌های زانو مربوط به آسیب رباط ACL زانو است که در مرکز زانو قرار داشته و مسئول کنترل چرخش و حرکت زانو به سمت جلو است. آسیب‌های این رباط میتواند در هنگام ورزش و در اثر حرکاتی مانند شروع یا ایستادن سریع، تعویض سریع جهت حرکت، پرش و افتادن غیراصولی و برخورد با افراد و موانع هنگام حرکت ایجاد شود. علائم این نوع آسیب‌ها میتواند شامل موارد زیر باشد:
– درد ناگهانی و شدید در زانو
– دردی که هنگام راه‌رفتن نیز ادامه داشته‌باشد.
– صدا دادن زانو
– احساس در رفتگی ناگهانی زانو و بی‌ثباتی هنگام راه‌رفتن
– بادکردگی زانو ۲۴ ساعت پس از آسیب
۲) پارگی منیسک زانو:
غضروف بافتی نیمه‌سخت در بین استخوانهای زانو است که در عین استحکام بالا، انعطاف‌پذیری بالایی نیز دارد. منیسک زانو که ساختاری غضروفی-فیبری است معمولا با افزایش سن دچار آسیب و پارگی میشود و معمولا نیز برای ترمیم آن نیاز به عمل جراحی است. همچنین چرخش ناگهانی زانو نیز میتواند موجب پارگی منیسک زانو شود. علائم پارگی منیسک میتواند شامل موارد زیر باشد:
– صداداربودن زانو
– درد زانو
– با اینکه توانایی راه‌رفتن وجود دارد اما درد و ناراحتی در زانو احساس شود
– بدترشدن درد و سفتی زانو با گذر زمان
– قفل‌شدن زانو
– بیرون‌زدگی زانو
۳) آرتریت زانو (آرتروز):
آرتروز به شرایطی گفته‌می‌شود که مفاصل بدن دچار التهاب و درد شوند و بیشتر نیز در زانو شایع است. این عارضه که درد مزمن ایجاد میکند میتواند با گذشت زمان بدتر شده و موجب درد شدید شده و نیاز به جراحی پیدا کند. سه نوع معمول آرتروز شامل روماتیسم، آرتروز پس از سانحه و استئوآرتریت (آرتروز معمول) است. علائم اصلی آرتریت زانو شامل موارد زیر است:
– سفتی و تورم زانو
– سختی در بستن کامل زانو
– درد زانو
– تغییر شکل زانو و ضعف
– محدودیت در چرخش و حرکت
در کنار عوامل اصلی درد زانو که با دردهای شدید در ارتباط هستند، مشکلات دیگری مانند برخی عفونت‌ها در زانو هم میتوانند موجب درد زانو شوند که معمولا درد این نوع عارضه‌ها شدید و نیز شایع نیست.
راه‌های درمانی دردهای زانو:
الف) درمان خانگی: قبل از هرگونه اقدامی باید توجه داشت که نوع آسیب زانو باید توسط متخصص تشخیص داده‌شود و نوع درمان‌های خانگی با تایید پزشک متخصص باشد. همچنین این فعالیت‌ها به سن و وضعیت سلامتی نیز وابسته است. موثرترین راهکارها شامل موارد زیر است:
– کاهش وزن: با کاهش وزن، نیروی وارد بر زانو نیز کاهش می‌یابد. در افرادی که آرتروز دارند توصیه این است که در طی ۲۰ هفته، ۵ درصد وزن خود را کم کنند.
– تحرک بدنی: ورزش‌های کششی و تقویت‌کننده‌ی عضلات میتواند مفید باشد از جمله در افرادی که دچار آرتروز هستند. تحرک بدنی میتواند درد و سفتی زانو را نیز تا حدودی برطرف کند. این حرکات میتواند در استخر و نیز بیرون آن مانند یوگا باشد.
– گرما و سرما: در مورد نحوه‌ی گرم‌کردن و سردکردن در منزل، فیزیوتراپیست میتواند مشاوره‌ای درست بسته به شرایط شما ارائه کند.
– استفاده از مسکن‌های خانگی و طبیعی: برخی مسکن‌ها که نیاز به نسخه پزشک ندارند میتوانند در صورت درد شدید موجب تسکین درد بشوند. بهتر است با پزشک در این زمینه مشورت کنید. همچنین ماساژ با روغن‌های طبیعی نیز میتواند مفید باشد.
– استفاده از ابزارهای کمکی مانند آتل: برای شرایطی که محدودیت در حرکت به دلیل درد زانو وجود دارد ممکن است تراپیست ابزارهایی را پیشنهاد کند که میتواند در منزل و توسط خود فرد استفاده شود.
ب) دارودرمانی: داروهای مختلفی میتوانند توسط پزشک متخصص تجویز شود، از مسکن‌های معمولی تا کورتیکواستروئیدها. برای داروهای مختلف ممکن است از روش‌های مختلف درمانی استفاده شود؛ از مصرف متداول بصورت خوراکی تا تزریق به زانو در بازه‌های زمانی تکرارشونده و مشخص.
مشکلات زانو و دردهای آن میتوانند آزاردهنده باشند اما بسیاری از این دردها قابل درمان هستند. برای دریافت هرگونه مشاوره در مورد دردهای زانو میتوانید با مسیرهای ارتباطی مندرج در سایت تماس گرفته و از خدمات دکتر مهدی مویدفر، فوق‌تخصص جراحی زانو در اصفهان بهره‌مند گردید.
ج) عمل جراحی: این روش درمانی تهاجمی سه نوع اصلی دارد:
– آرتروسکوپی: در این روش ابتدا چند شکاف کوچک در پوست اطراف زانو ایجاد میشود. با استفاده از ورود یک دوربین کوچک که به تصویربرداری از محل آسیب زانو در زیر پوست میپردازد و نیز ابزارهای برش و ترمیم آسیب، به ترمیم زانو میپردازند. این روش که روشی کمترتهاجمی است بعنوان یک روش مرسوم در جراحی‌های زانو شناخته میشود.
– استئوتومی: از این روش بیشتر در افراد جوان و فعال استفاده میشود و استخوانها برش داده‌شده و پس از اصلاح، دوباره به هم متصل می‌شوند.
– جایگزینی زانو: در این نوع از ترمیم زانو، ساختارهای مختلف زانو برش داده‌شده و سپس با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌شوند. تعویض زانو اگر مربوط به فقط یک سمت زانو باشد تعویض جزئی و اگر مربوط به ساختارهای هر دو سمت بالا و پایین زانو باشد تعویض کلی زانو نام می‌گیرد.
و در آخر اینکه، در صورتیکه دچار درد زانو هستید بهترین کار استفاده از مشاوره‌های یک پزشک متخصص خواهدبود.